Урок беларускай літаратуры ў 7 класе па тэхналогіі праблемнага навучання

( Наст.: Боўша Валянціна Андрэеўна)

Тэма: Я.Купала "Курган". Вобраз гусляра як выразніка народнага светапогляду.

Мэта:

1) Дапамагчы вучням пераканацца ў маральнай перамозе гусляра над князем, раскрыць вобраз народнага песняра як выразніка думак народа.

2) Выпрацоўваць уменне даваць ацэнку герою зыходзячы з яго ўчынкаў.

3) Выхоўваць у вучняў патрыятычныя пачуцці.

Абсталяванне: падручнік "Беларуская літаратура", 7 клас; ілюстрацыі вучняў да паэмы "Курган"; ілюстрацыя да паэмы А.М. Кашкурэвіча.

Тып урока: урок-роздум

Ход урока

Арганізацыйны момант - 1-2 хвіліны

Настаўнік чытае на памяць верш:

Іду я зноў на ўрок літаратуры,

А на партрэце - дзед, сівы змагар.

Задумліва, самотна бровы хмурыць,

Спявае песню горасна гусляр.

Кідае словы князю, як каменне,

Прысуд - абвінавачванне гучыць!

Старога не паставіш на калені, -

Яму ніхто не скажа: "Замаўчы!"

Ен ведае, чым скончыцца спяванне...

Хіба за праўду можна дараваць?

Бязлітаснае будзе пакаранне,

Гатовы дзед-гусляр яго прыняць.

Спявае ен. Жалобна стогнуць гуслі,

Ліюцца боль, адчай, і гнеў, і сум.

І стаю ў роспачы і ў скрусе,

І вобраз у душы сваей нясу.

Схілюся перад мужным. Светлым лікам

У вечнасці даўно сівы змагар.

... Стаіць як помнік мужнасці вялікай

Няскораны купалаўскі гусляр.

- Паспрабуйце, сябры, акрэсліць тэму сенняшняга ўрока. (Вучні выказваюць свае меркаванні адносна тэмы ўрока).

- Так, сення на ўроку размова пойдзе пра гусляра як выразніка народнага светапогляду.

- Эпіграфам да мінулага ўрока, як вы памятаеце, былі словы Р.Бураўкіна:

Тут пад кожным курганам і камянем

Ці быліна, ці казка чароўная.

- Паспрабуйце самі падабраць эпіграф да сенняшняга ўрока "Вобраз гусляра як выразніка народнага светапогляду", выкарыстаўшы верш, які гучаў у пачатку ўрока.

Вучні ў парах прапаноўваюць і абмяркоўваюць эпіграф.

Настаўнік дапамагае выбраць найбольш удалы эпіграф з прапанаваных і запісвае яго на на дошцы, а вучні ў літаратурныя сшыткі.

Пытанні класу:

- Калі была напісана паэма "Курган"? Што вам вядома пра гэты час?

- Хто такі гусляр? (Адзін вучань расказвае пра гусляроў, музыкаў)

- Хто такія мірнікі? Ці сустракаліся яны на Беларусі?

- У чым, на вашу думку, тоіцца чарадзейная сіла мастацтва?

- Што такое талент?

- Якімі здольнасцямі павінен валодаць таленавіты чалавек-мастак, музыка. Паэт?

- Якія ўражанні выклікаў у вас гусляр з паэмы Я.купалы "Гусляр"?

Работа над кампазіцыяй твора

Вучні дзеляцца на 5 груп, кожная з іх выконвае свае заданне.

І Экспазіцыя - час, месца падзей.

* - Паспрабуйце вызначыць экспазіцыю твора, падбярыце адпаведныя радкі.

ІІ Завязка - пачатак развіцця дзеяння.

* - Вызначце эпізод, які дае штуршок далейшаму разгортванню сюжэта.

ІІІ Кульмінацыя - момант найвышэйшага напружання ў творы.

* - Назавіце самы напружаны эпізод у творы, падбярыце адпаведныя радкі.

IV Развязка - дзеянне ідзе на спад.

* - Чым закончыліся падзеі ў паэме. Якія радкі паэмы можна падабраць?

V Эпілог

* - Як расказаная ў паэме гісторыя паўплывала на людзей, якія паданні з'явіліся ў народзе?

- Успомніце, што такое партрэт. Зачытайце азначэнне са Слоўніка літаратуразнаўчых тэрмінаў. Партрэт - гэта такое апісанне знешнасці персанажа, якое характарызуе яго як чалавека.

- Апішыце партрэт гусляра. Пацвердзіце свае словы радкамі з паэмы.

Невыдуманая світка - убор на плячах,

Барад, як снег белы - такая,

Незвычайны агонь у задуманых вачах,

На каменях ляглі гуслі-баі...

Водзіць пальцам худым па сталевых струнах...

І сядзіць гэты сумны, як лунь, белы дзед...

- Параўнайце апісанне аўтара з адлюстраваннем гусляра мастаком А.М.Кашкурэвічам.

- Раскажыце пра незвычайныя здольнасці гусляра, яго талент. Успомніце герояў-музыкаў, якія вам яшчэ вядомы?

- Чым для людзей была песня гусляра?

- Для чаго пазвалі старца ў палац князя?

- Чаму гусляр не згадзіўся весяліць гасцей князя?

- Якое значэнне ў творы мае песня гусляра?

- Чаму, калі гусляр спяваў сваю песню, "дворня знямела"?

- Як вы лічыце, чым уразіў паэта гусляр, што ен зрабіў яго галоўным героем без уласнага імені? Аб чым гэта сведчыць?

- Калі б вы былі мастакамі і вам прапанавалі б стварыць абагулены вобраз народнага песняра, якім бы ен быў? Якія б колеры пераважалі на вашай карціне?

Літаратурная дуэль

Вучні дзеляцца на 2 групы. Першая група задае 2 праблемныя пытанні другой групе, затым наадварот.

Складзійе сінквейн - гусляр і народ.

Дамашняе заданне: вывучыць на памяць урывак з паэмы.