Мая Радзіма- Беларусь

Тэма: Усяслаў Чарадзей

Мэты: 1.пазнаёміць вучняў з найбольш яркімі падзеямі гісторыі нашай краіны, якія звязаны з жыццём і дзейнасцю полацкага князя Усяслава;

2.шляхам разважання над вывучаемым матэрыялам садзейнічаць развіццю ў вучняў мыслення, садзейнічаць развіццю памяці;

3.спрыяць выхаванню патрыятычных пачуццяў, пачуцця гонару за нашу Бацькаўшчыну, нашых продкаў.

Ход урока

1.Арганізацыйны момант

(…)

Выберыце,што спатрэбіцца на ўроку: увага, самастойнасць,злосць, раўнадушша, стараннасць, дысцыплінаванасць, кемлівасць.

2.Праверкам дамашняга задання

-З каго пачалася дынастыя князёў на Беларусі?

-Чаму дачку Рагвалода называлі князёўнай з трымы імёнамі?

- Раскажыце пра яе жыццё па малюнках.(…)

-Пра якога князя гаварылі, што ён вельмі шанаваў кнігу?(Ізяслаў)Так, ён.быў асветнікам.

-За што другога сына Рагнеды назвалі Мудрым?

1)Выберыце патрэбныя словы і складзіце схему пра Яраслава Мудрага

Яраслаў:князь, асветнік, военачальнік, надрукаваў першую кнігу на беларускай мове,

пабудаваў храм.

2)Запішыце паняцце "закон",дайце яму тлумачэнне, а таксама назву закона і імя стваральніка("Руская праўда")

3)Ці можна злучыцьімёны князёў з дадзенымі назвамі?

Рагнеда

Ізяслаў князі Яраслаў

асветнікі

Работа ў парах: -Прачытайце некаторыя з законаў і скажыце, ці можна іх назваць справядлівымі?(на картк.)

- Як паступіў Яраслаў незадоўга да сваёй смерці?

- Што ён раіў сваім сынам?

- Ці паслухаліся сыны?

- Якую страшную бяду яны наклікалі?

3.Падрыхтоўка да ўспрыняцця новага матэрыялу

- Сёння мы зноў адпраўляемся ў падарожжа па гісторыі.Які транспарт нам спатрэбіцца?(машына часу)

Музычн.фізхвілінка

- Які самы старажытны горад Беларусі? Пакажыце на карце.

(гучыць музыка) - Прывольна раскінуўся на беразе Зах.Дзвіны самы старажытны з беларускіх гарадоў- Полацк.Прашумелі над ім сівыя стагоддзі ,а ён - жывы сведка летапіснай мінуўўчыны,нібы стаміўшыся, адпачывае ад сваёй былой славы ды велічы.

Абышлі яго сваімі памерамі і хараством іншыя гарады.Дзе ж яму раўняцца з прыгажуном- Мінскам! Але які беларускі горад можа памерацца з Полацкам Сваім гістарычным мінулым? А яно ў яго надзвычай багатае.

Правілі Полацкім княствам многія князі(схема). Але ў 11 ст Полацкае княства было як ніколі багатым і магутным. Яго багацце і магутнасць стваралі простыя людзі пад кіраўніцтвам свайго мудрага і мужнага князя Усяслава Чарадзея. Аб ім і пойдзе размова на нашым уроку.

4.Тлумачэнне новага матэрыялу

- Кім У.Чарадзей прыходзіўся Ізяславу, Рагнедзе, Рагвалоду?

Паглядзіце на яго партрэт.Паднятая рука- заклік да працы у імя Радзімы,меч- гатоўнасць ваяваць за яе незалежнасць.

- Чаму ж у Усяслава было такое незвычайнае прозвішча-Чарадзей? Аб гэтым прачытаем на ст.48.

- Сапраўды, прапраўнук Рагвалода, які стаў княжыць у Полацку у 1044 г., быў чалавекам у многім незвычайным: мудры, мужны, вынослівы, працавіты і энергічны- ён сваімі якасцямі здзіўляў і ўражавў сучаснікаў. Многія, хто ведаў яго, нават людзі адукаваныя, ахвотна верылі, што князь нарадзіўся ад чараўніцтва. Летапісы сцвярджаюць, што ён меў на галаве чарадзейскую прыкмету, радзімы знак.

- У летапісах гаворыцца, што князь праліў шмат варожай крыві. Але большую частку свайго доўгага валадарання Усяслаў жыў жыў з суседскімі княствамі ў згоде і займаўся мірнымі клопатамі. Ён загадаў увесці ў Полацку Сафійскі сабор.Сабор называюць Сафійскім, бо яго пабудавалі ў гонар святой Сафіі. У перакладзе з грэчаскай мовы гэта імя азначае " мудрасць".

(малюнак)

Паведамленні пра Сафійскі сабор.(…)

- Чым падобныя гэтыя храмы? (Саф.сабор, Варнянскі касцёл)

- Скажыце, калі патрэбны булава, меч ,шчыт кап'ё?

- Усяслаў Чарадзей праславіўся і сваімі ваеннымі подзвігамі. У 1067 г. два войскі сышліся паблізу Мінска на рацэ Нямізе.Гэта была вельмі страшная бітва, многія загінулі.Палачане не пусцілі чужынцаў на сваю зямлю.

- Улетапісе "Слова пра паход Ігаравы апісваецца бітва на Нямізе. Зачытайце.

- Паведамленне пра раку Нямігу(…)

Музычная фізхвілінка(…)

5.Замацаванне

Работа ў групах

1) "Узбройце воіна"(прыклеіць адзенне ,зброю)

2) Дапішыце ў схему гарады замест пытальнікаў

Канстанцінопаль

Сафійскі сабор Ноўгарад

3) Растлумачце словы з летапісу:

"галовы сцелюцца снапамі"

" жалезнымі малоцяць цапамі"

" веюць душу ад цела"

- Пражыў У.Чарадзей больш за 70 гадоў. Сваім нашчадкаім пакінуў Полацкую зямлю не спустошанай і разрабаванай, а магутнай і квітнеючай.

- Якім быў канчатковы вынік яго дзейнасці? (зачыт.у кнізе)

- Сярод нашчадкаў Усяслава было нямала храбрых воінаў, палкаводцаў.Але найбольшую славу пасля князя Усяслава прынеслі Беларусі не воіны. Гэта зрабіла яго ўнучка Ефрасіння. За што яна заслужыла павагу людзей? Аб гэтым- наш наступны урок…